تغذیه سالمندان
سالمندان سرمایه های ارزشمند زندگی هستند. سرمایه هایی که وجود و حضورشون دلگرمی بزرگی برای ماست. در کنار تامین نیازهای عاطفی این قشر که بسیار حائز اهمیت می باشد، توجه به نیازهای تغذیه ای هم برای افزایش طول عمر و هم برای افزایش سلامتی بسیار موثر می باشد.
نیازهای تغذیه ای در دوران سالمندی:
انرژی:
با افزایش سن، میزان توده عضلانی بدن کاهش می یابد که این امر به دلیل کاهش فعالیت بدنی و شرایط دوران سالمندی رخ می دهد. و این امر باعث کاهش میزان متابولیسم بدن خواهد شد.بنابراین جهت جبران این افت متابولیسم یا باید میزان دریافت غذایی کاهش یابد یا میزان فعالیت بدنی افزایش یابد یا هر دو تا شاهد افزایش وزن در این دوران نباشیم.
پروتئین :
پس از ۶۵ سالگی حداقل نیاز پروتئینی یک گرم به ازای کیلوگرم وزن بدن می باشد.
البته این مقدار در سالمندان دیابتی و دارای بیمار کلیوی متفاوت است که باید زیر نظر متخصص تغذیه بررسی و محاسبه شود.
کربوهیدرات ها:
میزان کربوهیدرات ۴۵ تا ۶۵ درصد انرژی روزانه با تاکید بر کربوهیدرات های پیچیده جهت جلوگیری از یبوست توصیه شده است.
چربی:
۲۵ تا ۳۰ درصد کالری از چربی ها با اسیدهای چرب اشباع کمتر از ۱۰ درصد کالری و به حداقل رساندن اسیدهای چرب ترانس توصیه شده است.
محدودیت شدید چربی در این دوران قابل توصیه نیست.
آب:
توده عضلانی بدن با افزایش سن کاهش می یابد که این امر روی درصد آب بدن تاثیر دارد.
بی آبی در سالمندان می تواند ناشی از کاهش دریافت مایعات، کاهش عملکرد کلیه، افزایش اتلاف مایعات ناشی از مصرف دیورتیک ها و مسهل ها باشد.
هم چنین سالمندان به دلیل اختلال در حس تشنگی، ترس از عدم توانایی در نگهداری ادرار، و وابستگی به دیگران برای دادن نوشیدنی در معرض خطر بی آبی هستند و اغلب این بی آبی در سالمندان تشخیص داده نمی شود.
دریافت مایعات حداقل ۱۵۰۰ میلی لیتر در طول روز سبب اطمینان از وضعیت مناسب آب می شود.
در صورت عدم تمایل به مصرف آب، می توان از دمنوش های طبیعی یا سبزیجات دارای میزان آی بالا استفاده نمود مثل کاهو و خیار.
نیازهای ویتامینی:
سالمندان به دلیل کاهش ترشح اسید معده در معرض خطر کمبود ویتامین ب ۱۲ قرار دارند.
بنابر این توجه به دریافت منابع این ویتامین حائز اهمیت می باشد. ویتامین ب ۱۲ در منابع حیوانی وجود دارد بنابراین گیاهخواری مطلق توصیه نمی شود.
ویتامین D:
توانایی سنتز ویتامین دی در زیر پوست در این دوران کاهش می یابد. هم چنین کلیه ها کمتر قادر به تبدیل ویتامین دی به فرم فعال هستند.
تحقیقات نشان داده اند ۳۰ تا ۴۰ درصد سالمندانی که دچار شکستگی لگن بوده اند کمبود ویتامین دی داشتند. بنابراین حتما باید سطوح این ویتامین اندازه گیری شود و در صورت لزوم مکمل مصرف گردد.
ویتامین E:
برخی مطالعات نشان می دهد ویتامین E می تواند در پیشگیری یا به تاخیر انداختن آب مروارید موثر باشد.
فولات:
فولات می تواند در کاهش میزان هموسیستئین عامل خطر احتمالی آتروترومبوز ، آلزایمر و پارکینسون موثر باشد.
کلسیم:
نیاز غذایی سالمندان به کلسیم به علت کاهش جذب افزایش می یابد.
فعالیت لاکتاز با افزایش سن کاهش می یابد اما اکثر کسانیکه که عدم تحمل به شیر دارند قادر به تحمل ۱۲/۵ گرم لاکتوز در روز هستند بنابراین نباید مصرف شیر و لبنیات را قطع نمود که دچار کمبود کلسیم نشوند.
پتاسیم:
رژیم غذایی غنی از پتاسیم می تواند اثر سدیم را بر فشار خون خنثی نماید بنابراین باید سالمندان را تشویق نمود تا میزان توصیه شده ۴۷۰۰ میلی گرم در روز پتاسیم را از طریق غذاها به ویژه میوه ها و سبزیجات را دریافت نمایند.
سدیم:
سالمندان هم در معرض هیپوناترمی (کاهش سدیم خون) و هم هیپر ناترمی ( افزایش سدیم خون) قرار دارند. به سالمندان توصیه شده است بیشتر از ۱۵۰۰ میلی گرم سدیم در طول روز دریافت نکنند.
بیماری های چشمی در سالمندان:
انحطاط ماکولای چشم علت کوری در افراد بالاتر از ۶۵ سال است و ممکن است با افزایش خطر سکته مغزی در ارتباط باشد. رژیم غذایی غنی از سبزی ها و میوه ها می تواند سبب تاخیر یا مانع از پیشرفت انحطاط ماکولای چشم شود. آب سیاه یا گلوکوم دومین عامل شایع کوری در امریکاست. دیابت ملیتوس، فشار خون و بیماری های قلبی خطر پیشرفت آب سیاه را افزایش می دهند.
رژیم غذایی غنی از آنتی اکسیدان ها مانند بتاکاروتن، سلنیم، رزوراترول، ویتامین های E و C ممکن است سبب تاخیر در پیشرفت این اختلال در سالمندان گردند.
مواد مغذی که در کاهش شنوایی در دوران سالمندی نقش دارند، ویتامین D و ویتامین B12 می باشند.
کمبود B12 در ارتباط با وزوز گوش، پیرگوشی و کاهش شنوایی در سالمندان است و جهت جلوگیری از کمبود این ویتامین باید به دریافت غذایی این ویتامین توجه ویژه نمود.
رژیم درمان و متخصص تغذیه می تواند شما را برای دریافت برنامه غذایی اصولی و تخصصی دوران سالمندی بر اساس شرایط فردی، داروهای مصرفی و بیماری های زمینه ای و به منظور تامین ویتامین ها و املاح مورد نیاز این دوران راهنمایی نماید.