تغذیه در نوزادان
طول بارداری، وزن قبل از بارداری و افزایش وزن مادر در طی بارداری و پس از تولد هم، عوامل وراثتی و تغذیه ای رشد نوزاد را تحت تاثیر قرار می دهند .
اکثر نوزادانی که از نظر وراثتی استعداد درشت بودن را دارند، در فاصله ی ۳ تا ۶ ماه به محدوده ی طبیعی رشد وراثتی خود می رسند، به غیر از نوزادانی که با وزن تولد صدک ۱۰ یا پایین تر برای قد متولد می شوند.
این نوزادان تا یک سالگی قادر به دستیابی به کانال رشد متناسب با استعداد وراثتی خود نیستند. به طور کلی در جریان چند روز اول پس از تولد وزن نوزاد حدود ۶ درصد کاهش پیدا می کند اما معمولا روز ۷ تا ۱۰ ام به میزان هنگام تولد می رسد.
خوب است بدانیم که وزن شیرخوران در ۴-۶ ماهگی باید حدودا دو برابر و در یک سالگی سه برابر وزن تولد شود.
قد نوزاد هم در سال اول حدود ۵۰ درصد افزایش پیدا می کند و در ۴ سالگی به دو برابر هنگام تولد می رسد.
نیاز به انرژی:
یک روش دقیق برای اینکه چطور مطمئن شویم میزان دریافت انرژی نوزاد کافی هست یا خیر، کنترل دقیق وزن، قد، وزن به ازای قد برای سن و رسم این اطلاعات روی چارت رشد هست.
WHO برای ارزیابی رشد شیرخواران، منحنی های استانداردی طراحی کرده که به ما کمک می کند شیرخوارانِ در معرض سو تغذیه یا اضافه وزن را ارزیابی کنیم و مداخله ی لازم رو انجام دهیم.
نیاز به پروتئین:
کفایت شیر مادر از نظر پروتئین در تبدیل به پروتئین نوزاد ۱۰۰ درصد فرض می شود. این پروتئین برای ۶ ماهه ی ابتدایی نوزاد کافی است اما برای ۶ ماهه ی دوم باید با پروتئین های غذای کمکی تکمیل شود.
پروتئین بر اساس DRI، برای شیرخوار صفر تا ۶ ماهه، ۹/۱ گرم، برای نوزاد ۷ تا ۱۲ ماهه، ۱۱ گرم و برای کودک ۱ تا ۳ ساله، ۱۳ گرم در روز هست.
چربی ها:
توصیه جاری برای اطفال کمتر از یکسال حدود ۳۰ گرم در روز هست و شیر مادر حاوی مقادیر خوبی از اسیدهای چرب مفید است.
نیاز به کربوهیدرات :
۳۰ تا ۶۰ درصد انرژی دریافتی شیرخوار را باید تشکیل دهد که شیر مادر این مقدار را پوشش می دهد و در کودکان با وزن و قد نرمال لازم نیست تغذیه تکمیلی زودتر از پایان ماه ششم شروع شود.
نکته بسیار مهم اینکه استفاده از عسل یا شربت ذرت باعث جوانه زدن اسپورهای کلستریدیوم بوتولینم در لومن روده ی نوزاد می شود و تولید مواد سمی می کند.
لازم به ذکر است این اسپورها مقاومت زیادی به حرارت دارند و با حرارت معمولی پخت از بین نمی روند. بنابراین برای اطفال کمتر از یک سال مجاز نیستند.
در رابطه با کلسیم، دو سوم کلسیم شیر مادر و ۲۵ تا ۳۰ درصد کلسیم فرمولای تهیه شده از شیر گاو جذب می شود.
نیاز کلسیم برای اطفال تا ۶ ماه، ۲۰۰ میلی گرم و برای اطفال ۷ تا ۱۲ ماهه، ۲۶۰ میلی گرم در روز هست.
آهن:
نوزاد کامل تا دو برابر شدن وزنش، ذخائر کافی آهن را دارد. اما در نوزادان نارس ممکن است کمبود آهن زودتر اتفاق افتد. زمانی که وزن نوزاد به دو برابر میزان تولد می رسد، تجویز مکمل های آهن تحت نظر پزشک اطفال یا متخصص تغذیه صورت می گیرد. آکادمی اطفال امریکا مکمل یاری آهن را به مقدار ۱ میلی گذم به ازای کیلوگرم در روز با شروع از ۴ ماهگی تا زمانیکه تغذیه ی تکمیلی مناسب شروع گردد توصیه می کند.
دیده شده هموگلوبین پایین در ۸ ماهگی با آسیب تکامل حرکتی در ۱۸ ماهگی همبستگی دارد.
در ضمن علاوه بر آلرژن بودن شیر گاو زیر یک سالگی، این شیر منبع فقیری از آهن هست و نباید قبل از ۱۲ ماهگی به شیرخوار داده شود.
روی:
روی شیر مادر بهتر از شیر گاو جذب می شود و این مقدار روی کافی برای سال اول زندگی را تامین می کند اما برای سال دوم مواد غذایی ای مثل گوشت و غلات باید بقیه ی روی مورد نیاز کودک را تامین کنند.
کمبود روی در شیرخواران می تواند به شکل عقب افتادگی رشد تظاهر کند.
ویتامین B12: معمولا کمبود این ویتامین در شیر مادران گیاهخواری که مدت زیادی گیاهخواری مطلق داشتند، اتفاق می افتد.
ویتامین D:
مادر به خوبی تغذیه شده تمام نیازهای ویتامینی نوزاد ترم را تامین می کند به جز ویتامین D بنابراین آکادمی اطفال امریکا توصیه می کند تمام نوزادان شیرمادر خوار روزانه ۴۰۰ واحد مکمل ویتامین D را اندکی پس از تولد مصرف کنند.
ویتامین K :
شیر مادر ویتامین کا کمی دارد به همین دلیل بلافاصله بعد از تولد ویتامین K تزریق می شود. شیر گاو ۴ برابر ویتامین کا بیشتری دارد اما برای کودکان زیر یک سال نباید مصرف شود.
با توجه به نیازهای تغذیه ای دوران شیرخوارگی، توجه به نوع تغذیه ی مادر در این دوران و مکمل های مصرفی مورد نیاز کودک بسیار ضروری است.
هم چنین توجه به تغذیه تکمیلی کودک، نوع تغذیه ی تکمیلی و زمان شروع آن با توجه به نمودار رشد کودک بسیار حائز اهمیت می باشد.
در کودکان کم وزن یا کودکانی که دارای وزن بالا هستند، شرایط تغذیه ی تکمیلی متفاوت است.
در این خصوص می توانید با مشاور تغذیه ی خود مشورت نمایید تا با توجه به نیازهای تغذیه ای کودک، شما را راهنمایی نماید.